Vaak wordt mij gevraagd of ik een verschil maak tussen veranderen en transformeren. Het antwoord is ja.
Transformatie betekent het vinden van oplossingen van een andere orde. Daar is niets hoogdravends aan, het is gewoon anders. Anders als gebruikelijke oplossingen niet (meer) werken.
Een simpel voorbeeld ter illustratie. Ik leid een vergadering die maandelijks plaatsvindt en altijd komen we tijd tekort om alle punten van de agenda deugdelijk af te werken. Gebruikelijke oplossingen zijn meer tijd plannen (die er meestal niet is) of strak de vergadering leiden om uitweidingen te voorkomen. Beide oplossingen richten zich op beheersing van het primaire probleem, tijd. Beide oplossingen hebben niet tot een wezenlijke verbetering van het probleem geleid. De aanpak van een andere orde was meer tijd nemen om naar elkaar te luisteren. De focus dus op kwaliteit van het gesprek in plaats van kwantitatieve tijd. Het resultaat was betere kwaliteit besluiten in minder tijd.
Bij de organisatievraagstukken die op ons afkomen is veel meer aan de hand. Ook daar geldt dat van alles is geprobeerd zonder wezenlijk resultaat. Medewerkers zijn ontevreden, de samenwerking tussen teams of binnen een team wringt, de (financiële) resultaten blijven achter, kortom het stagneert. Vaak is al gereorganiseerd, maar op één of andere manier lijkt de ziel wel uit de organisatie verdwenen. Het kan anders, met minder energie meer bereiken. Een mooi voorbeeld is de eerste WK voetbalwedstrijd van Nederland. De verwachtingen waren van tevoren niet hoog gespannen. Na de eerste gelijkmaker hervond het team het zelfvertrouwen en na de tweede goal, die het team op voorsprong bracht, was het geloof in eigen kunnen terug. Ze kregen vleugels en maakten nog 3 prachtige goals. Ze groeiden boven zichzelf uit.
De rol van de voetbalcoach is vergelijkbaar met die van leidinggevende. Naast strategie werkt hij aan het geloof in eigen kunnen als individu en als team. Iedereen doet er toe!
In organisaties werkt het net zo. De eerste en misschien wel moeilijkste stap in transformatie is sturen op een gezamenlijke missie en vertrouwen in elkaar in plaats van rechtstreeks sturen op resultaten. Vertrouwen op de kracht van het geheel in plaats van strakke control vanuit de top. Het vraagt moed om met transformatie van de gebaande paden af te wijken. De voorbeelden om ons heen laten zien dat het zeer de moeite waard is als gangbare oplossingen niet meer werken.